USA ramlai hi a rawn ngai. Rawn zong an kau tuk. Cucaah tilian le tornado timi phuchim thlichia hi a tam ngaingai. A liamcia ni (5) chung ah, Central USA ah ruahsur, rial tlak le phuchim hran hi a tam ngai i phuchim hi voi 132 fak ngai in a hrang. Thingkung zong tam ngai a khiah i, inn zon tam ngai a hrawh. Mithi zong an um len. Minung tampi an khamh hna. Hi khuacaan chia tang ah hi, minung million 50 khua an sa. Kawlram zatceu ngacha a si.
Kan hnu Ningani in Rinni karlak ah Kansas, Nebraska le Texas lawng ah hin, tornado phuchim 38 a hrang. Rinni lawng ah phuchim 11 a hrang I, hmun 150 ah thli fak ngai in a hrang i, hmun 33 ah rial fak ngai in a tla. Kan mah Ohio Ramkulh thlanglei zong ah, Zarhpini zan ah phuchim fak ngai a hrang. Thinkung tam ial a phur. Inn zeimaw zat a hrawh ve. Texas in Ohio le Michigan tiang hi, hmun kip ah tilian (flood) a chuak. Ohio hrawnghrang zong tiva le tidil hi tii an khat phikphek.
Nai i phuchim tambik a hrannak cu, Kansas le Missouri ramkulh ah an si. Cu ramkulh pahnih ahcun kan hnu Ningani lawng bak ah phuchim 39 a hrang i, nai Nihnihni ah voi 32 a hrang. Nizan le nihin hi a tanglei states pawl-Texas, Oklahoma, Kansas, Missouri, Iowa, Illinois le Ohio- Khuacaan a chia ngai lai ti a si. Atu zong Ohio lei cu ruah a sur ngaingai i, tiva tii an khat taktak. Michigan ramkulh Wayne County ahcun inn 3000 renglo tii nih a hrawh. Iowa ramkulh Davenport le Quad City khua ahcun, Mississippi Tivapi hi kum 157 ah, a lianh cem kum a si tiah an ti.
Oklahoma, Kansas le Missouri hna hi suimilam 24 chung bak ah ruah hi 3-7" a sur. A tam taktak. A cheu hmun ahcun phuchim, rial le tektlak hi a tam ngai ti a si. Cucaah, a tu lio ah Mississippi Tivapi le tiva tengnge pawl hi an lian taktak i, khua tam ngaite tii nih a phum. Mithi zong an tam ngai cang.
Mississippi tilian hi June thla hlan cu a zor kho lai lo tiah khuacaan thiammi nih an ti. A ruang cu ruah a surmi a tam tuk caah le khuasik lio i a tlami vur ruangah vawlei a cin tuk caah a si. 1927 in nihin ni tiang ah, tu kum Mississippi tilian hi a caan a sau bik a si. Mississippi ti hi voiding a luan tawnmi nakin dong 21.88 a sang deuh i, tiva tii a san bik kum 1993 tluk deng a si. 1993 ah hin dong 22.60 a rak phan. Tutan ti lian nih in, khua 74 ah rawhnak a chuahpi i, county 65 chung tilian a chuak. Tiva le tilian lei zohkhenhtu US Corp of Army Engineers pawl zong fak pi in rian an tuan.
A tu hi cinthlak caan a si cang nain, ruah a tam tuk ruang le vawlei a cet tuk ruangah thlai cin awk a tha lo i, thlai cin a hnu ding a si. Hi ti ruah a sur peng ko ahcun, thlai cin caan a luan lai i, lo tampi cu tuah manh lo in an luan te kho men ti a si. Ohio hrawng zong dumhau hmanh tuah awk a tha tuk lo.
USA ramlai i tilian chuah a fawi tuknak le khuacaan aa rawh ngai nak a ruang hi, an tuak tik ah thingram an hau tuk caah a si an ti. Lo caah siseh, khua, sehzung, certual, lamsul caah le inn ca a herhmi ah thingkung tam tuk an hau. Khuapi tam tuk an ser. Lamsul tam tuk an tuah. Vawlei tampi kha, tlakrawk, mirang vawlei, lung, thetse le kataya in an phah tikah, vawlei tam tuk a rawk. Ruah a sur tikah a dawptu vawlei le thingram a tlawm tuk cang. Cu tikah tilian chuah a fawi.
Khuacaan ruangah, tu kum hi kumvui a chia deuh lai tiah an ti. Tuluk he ngunkhuai kong ah an buai fawn caah, 2019 hi USA i lo tuahmi pawl caahcun kum chiat ngai kum le sunghnak tam ngai an ton kum a si. US cozah zong nih an sunghbaumi chamnak zong bawmhnak billion 7 fai a pek hnu hna ah, a tu zong billion 16 pek chap ding tiah ti a si.
USA khuacaan zong hi, duhsah tein a diklo chin lengmang. Aa thleng chin lengmang. Cucaah vawleicung ummi minung paohpaoh nih, kan khuacaan a that deuhnak ding caah, mah le ti khawh tawk tein riantuan le cawlcangh kan hau cio hna. Vawleicung khuacaan hi pawngkam (thingram, thlitu, tii, hnawmtam, meikhu le innlo le lamsul) he aa pehtlaimi an si.
Abik in kan tuah khawh dingmi cu, "kan pawngkam" thingram dawt le meikhu chuahter lo le hnawmtam tha tein zohkhenh hi a biapi bik a si. Kan i zuam cio lo ahcun, kan vawleicung minung le saram hi nikhat caan khat ahcun a lotlau (extinct) khomi kan si ko. Cucaah a hohmanh hi, kan rian a si lo? Kan tuanvo a si lo timi ruat lo tein, kan pawngkam a thatnak ding hi, kan umnak khuaram cio ah mah le thiam tawk in zuam le tuan cio kan herh.
Kan hnu Ningani in Rinni karlak ah Kansas, Nebraska le Texas lawng ah hin, tornado phuchim 38 a hrang. Rinni lawng ah phuchim 11 a hrang I, hmun 150 ah thli fak ngai in a hrang i, hmun 33 ah rial fak ngai in a tla. Kan mah Ohio Ramkulh thlanglei zong ah, Zarhpini zan ah phuchim fak ngai a hrang. Thinkung tam ial a phur. Inn zeimaw zat a hrawh ve. Texas in Ohio le Michigan tiang hi, hmun kip ah tilian (flood) a chuak. Ohio hrawnghrang zong tiva le tidil hi tii an khat phikphek.
 |
| Jefferson City, MO (May 23, 2019) ah tornado nih a hrawh (Ref. Westport News) |
Nai i phuchim tambik a hrannak cu, Kansas le Missouri ramkulh ah an si. Cu ramkulh pahnih ahcun kan hnu Ningani lawng bak ah phuchim 39 a hrang i, nai Nihnihni ah voi 32 a hrang. Nizan le nihin hi a tanglei states pawl-Texas, Oklahoma, Kansas, Missouri, Iowa, Illinois le Ohio- Khuacaan a chia ngai lai ti a si. Atu zong Ohio lei cu ruah a sur ngaingai i, tiva tii an khat taktak. Michigan ramkulh Wayne County ahcun inn 3000 renglo tii nih a hrawh. Iowa ramkulh Davenport le Quad City khua ahcun, Mississippi Tivapi hi kum 157 ah, a lianh cem kum a si tiah an ti.
 |
| May 15 ah Independence, Kansas ah a hrangmi tornado |
Mississippi tilian hi June thla hlan cu a zor kho lai lo tiah khuacaan thiammi nih an ti. A ruang cu ruah a surmi a tam tuk caah le khuasik lio i a tlami vur ruangah vawlei a cin tuk caah a si. 1927 in nihin ni tiang ah, tu kum Mississippi tilian hi a caan a sau bik a si. Mississippi ti hi voiding a luan tawnmi nakin dong 21.88 a sang deuh i, tiva tii a san bik kum 1993 tluk deng a si. 1993 ah hin dong 22.60 a rak phan. Tutan ti lian nih in, khua 74 ah rawhnak a chuahpi i, county 65 chung tilian a chuak. Tiva le tilian lei zohkhenhtu US Corp of Army Engineers pawl zong fak pi in rian an tuan.
 |
| Davenport, Iowa |
A tu hi cinthlak caan a si cang nain, ruah a tam tuk ruang le vawlei a cet tuk ruangah thlai cin awk a tha lo i, thlai cin a hnu ding a si. Hi ti ruah a sur peng ko ahcun, thlai cin caan a luan lai i, lo tampi cu tuah manh lo in an luan te kho men ti a si. Ohio hrawng zong dumhau hmanh tuah awk a tha tuk lo.
USA ramlai i tilian chuah a fawi tuknak le khuacaan aa rawh ngai nak a ruang hi, an tuak tik ah thingram an hau tuk caah a si an ti. Lo caah siseh, khua, sehzung, certual, lamsul caah le inn ca a herhmi ah thingkung tam tuk an hau. Khuapi tam tuk an ser. Lamsul tam tuk an tuah. Vawlei tampi kha, tlakrawk, mirang vawlei, lung, thetse le kataya in an phah tikah, vawlei tam tuk a rawk. Ruah a sur tikah a dawptu vawlei le thingram a tlawm tuk cang. Cu tikah tilian chuah a fawi.
Khuacaan ruangah, tu kum hi kumvui a chia deuh lai tiah an ti. Tuluk he ngunkhuai kong ah an buai fawn caah, 2019 hi USA i lo tuahmi pawl caahcun kum chiat ngai kum le sunghnak tam ngai an ton kum a si. US cozah zong nih an sunghbaumi chamnak zong bawmhnak billion 7 fai a pek hnu hna ah, a tu zong billion 16 pek chap ding tiah ti a si.
USA khuacaan zong hi, duhsah tein a diklo chin lengmang. Aa thleng chin lengmang. Cucaah vawleicung ummi minung paohpaoh nih, kan khuacaan a that deuhnak ding caah, mah le ti khawh tawk tein riantuan le cawlcangh kan hau cio hna. Vawleicung khuacaan hi pawngkam (thingram, thlitu, tii, hnawmtam, meikhu le innlo le lamsul) he aa pehtlaimi an si.
Abik in kan tuah khawh dingmi cu, "kan pawngkam" thingram dawt le meikhu chuahter lo le hnawmtam tha tein zohkhenh hi a biapi bik a si. Kan i zuam cio lo ahcun, kan vawleicung minung le saram hi nikhat caan khat ahcun a lotlau (extinct) khomi kan si ko. Cucaah a hohmanh hi, kan rian a si lo? Kan tuanvo a si lo timi ruat lo tein, kan pawngkam a thatnak ding hi, kan umnak khuaram cio ah mah le thiam tawk in zuam le tuan cio kan herh.